Gedagtes vir ouers en kinders…

Gedagtes vir ouers en kinders…

by | Feb 17, 2023 | 2023 uitgawes, Vir die ouers

Wouwtjies heg waarde aan familie…

Elkeen van ons het ’n ander manier van doen, dink en optree. Daarom gebeur dit dikwels dat mense wat selfs dieselfde doelwitte en ideale nastreef, dit sal bereik, maar op totaal uiteenlopende maniere.

Ekself het nog nooit daarvan gehou om ’n “one-size-fits-all” benadering toe te pas nie. Om te skuur en te skaaf aan die dinge in die lewe wat ons graag wil bereik het ’n manier om tog ’n groter waardering daarvoor te kweek.

As ouers leer ons ook dat presies dieselfde van toepassing is met die verhouding tussen ons en ons kinders. Daarom fokus ek ook in gesprekke op die belangrikheid van verhoudings en die waarde van die verbintenis, in plaas daarvan om die “sewe stappe” tot ’n suksesvolle wat ookal te probeer verkoop as die een en enigste moontlikheid wat daar is.

Tog is daar sekere dinge in die lewe wat ook nie te veel gedebatteer moet word nie. Ons debatteer nie oor die belangrikheid van verhoudings nie, so ook nie oor die belangrikheid van gesonde verhoudings en veilige strukture vir ons huisgesinne nie.

Dit is ’n noodsaaklikheid om in gesonde verhoudings van groei en vertroue te staan, om tyd saam met mekaar te spandeer, om mekaar te vind en om gesonde verhoudings en veilige strukture vir ons huisgesinne te bied. Dit is alles deel van ’n belegging wat ons maak in die lewe van ons kinders.

Hou daarvan, of nie, maar ons kinders word die verlengstuk van dit wat ons ten toon stel. Die woorde en optrede oor die dinge wat ons nooit vir hulle leer nie, en wat ons nooit vir hulle sê nie, en die kere wat ons hulle nie genoegsaam erkenning gee nie, of die kere wat ons hulle níe aanspreek oor dit wat níe reg is nie, dit alles het ’n impak op die vorming van ons kinders se lewens.

Ons kan meesters wees op die gebied van lysies, voorskrifte en bepalings. Ons kan artikels oplees en gesprekke aanbied en elke denkbare persoon moontlik kry om te praat en te skryf oor die dinge wat nie moet gebeur nie, en uiteindelik sal dit ook net by dit bly, niks meer as net woorde en gedagtes nie.

Wat nodig is, is oomblikke. Oomblikke van mekaar hoor, mekaar sien en erkenning gee. Oomblikke van saam stil word om ’n etenstafel, uitvra na mekaar se omstandighede en oomblikke van net luister. Of dit op die rand van die bed of ’n gesprek in die kar is, as ouer het jy nodig om jou kind te vind, aan te spoor en te omvou met woorde wat hom of haar verseker, hier is jou veilige ruimte. Kinders wat weet hulle ruimtes is veilig, leef hulle self ook uit in daardie ruimtes. Dit is juis hierdie veilige ruimtes wat gesprekke moontlik maak en wat moontlik maak dat daar ook gepraat kan word oor die dinge wat mag, en nie mag gebeur nie.

Ken jou kind se hart en leer jou kind ook jóú hart te ken. Kinders moet weet dat die raas net so belangrik is soos die ondersteuning langs die sportveld en die aanmoediging vir ’n toets. Want my raas en my passievolle ondersteuning aan jou, kom uit die plek wat ek noem: LIEFDE.

Verhoudings kom nie goedkoop nie. Dit vra tyd en ’n belegging van jou menswees daarin. Wat ek graag met jou wil deel, is gedagtes vir ouers en kinders, om myself en jou te help om ruimtes te skep waar ons (met ons eie stukkie kindwees nog in ons), heel kan word en saam kan leer wat die belangrikste waardes vir ons behoort te wees.

Geskryf deur Ds. Jaco Vogel.

Jou slimfoon laat jou slegter fokus as ‘n goudvis…

Jou slimfoon laat jou slegter fokus as ‘n goudvis…

by | Feb 16, 2023 | 2023 uitgawes, Vir die ouers

Wouwtjies is voorstaanders om tegnologie en slimfone in die seniorklasse te gebruik… maar oppas híérvoor…

 

Kyk ’n goudvis stip in die oë. Wie kyk eerste weg? Nee, nie die goudvis nie, want die mens kan nie meer aanspraak maak op ’n samehangende gedagtegang van 12 sekondes nie. En dis jou foon se skuld. Die gemiddelde aandagspan van die berugte swak-gefokusde goudvissie is nege sekondes, maar volgens ’n studie van Microsoft Corporation verloor die mens sy konsentrasie deesdae ná net agt sekondes, wat die gevolge van ’n al hoe groter gedigitaliseerde leefstyl op die brein uitlig.

 

Kanadese navorsers het 2 000 deelnemers ondersoek en die breinaktiwiteit van nog 112 bestudeer met elektro-ensefalogramme (EEG’s). Microsoft het bevind dat sedert 2000 of min of meer toe die slimfoonrevolusie begin het die gemiddelde aandagspan van 12 na agt sekondes gekrimp het. “Gereelde gebruikers van multiskerms vind dit moeilik om irrelevante stimulusse te ignoreer. Hul aandag word baie makliker afgetrek deur veelvoudige mediastrome,” luidens die verslag.

 

Aan die positiewe kant het die mens se vermoë om verskeie take tegelykertyd te verrig, drasties verbeter sedert die aanvang van die slimfoon-era. Microsoft se teorie is dat die verandering ’n gevolg is van die brein se vermoë om met verloop van tyd aan te pas en te verander, en dat ’n swakker aandagspan die newe-effek kan wees van die ontluikende mobiele internet.

Kanadese wat aan die studie deelgeneem het en ’n groter digitale leefstyl het, het gesukkel om te fokus in ’n omgewing wat voortgesette aandag vereis. Die studie het ook die verskille in die gebruik van slimfone deur die verskillende generasies bevestig. Op die vraag: “Wanneer niks my aandag aftrek nie, is die eerste ding wat ek doen om na my slimfoon te soek,” het 77% van die deelnemers tussen die ouderdom van 18 en 24 ja gesê, in teenstelling met slegs 10% in die ouderdomsgroep ouer as 65. Die skuld vir die vermindering van die mens se konsentrasievermoë kan dus gedeeltelik gepak word op die aanhoudende behoefte om na ons slimfone te kyk. Wat sal die beste teenvoeter wees? Jou kind moet soveel moontlik LEES! Wens jouself dus geluk dat jy lank genoeg gekonsentreer het om tot aan die einde van dié berig te kon lees.

Kinders so jonk as 5 in porno se greep!

Kinders so jonk as 5 in porno se greep!

by | Sep 23, 2022 | Vir die ouers

Kinders so jonk as 5 in porno se greep!

Op Sondag, 21 Augustus, berig Rapport dat nege uit tien leerders reeds op laerskoolvlak aan pornografie blootgestel word.

Bogenoemde berig het ons almal stof tot nadenke gegee, syfers waarmee ons as opvoeders saamstem. Ons wil ‘n verdere stellling maak, die een uit tien leerders wat nie blootstelling gehad het aan pornografiese of ongewenste materiaal nie, was heel waarskynlik leerders wat nie selfone gehad het nie.

Dit is steeds die skool se standpunt dat selfone op laerskoolvlak nie nodig is nie, ons sal altyd met u in verbinding tree as u kind siek is en ons gee ook nie om om boodskappe oor te dra nie.

 Daar is weekliks insidente wat plaasvind, waar die gebruik of misbruik van selfone aan die orde van die dag is.

 Daar is ander opsies beskikbaar as selfone. Deesdae kry ‘n mens baie goedkoper “belhorlosies”, wat letterlik net ‘n paar nommers kan skakel.

 Die skool is baie besorg oor die inhoud waartoe leerders op hul selfone toegang het. Ten einde die skool by te staan, kan die ouers die volgende stappe volg om hierdie inhoud the beheer.

 

Hoe om ouerbeheer by verskeie diensverskaffers te handhaaf:

 Vodacom

Alle kontrak- en voorafbetaalde kliënte kan toegang tot volwasse inhoud op ‘n Vodacomselfoon blokkeer deur *111*123# vanaf die betrokke selfoon te skakel. Om die volwasse-inhoud weer beskikbaar te stel, moet besoek aan jou naaste diensverskaffer afgelê word, waar jou ID getoon moet word as bewys dat jy ten minste 18 jaar oud is. Die omkering van die blokkering van volwasse-inhoud kan nie telefonies deur Kliëntediens gedoen word nie.

 

MTN:

  1. Skakel *101# vanaf die selfoon waarop jy inhoud wil beperk.
  2. Selekteer die inhoudkategorie wat geblokkeer moet word.
  3. Skep ‘n PIN. (Hierdie nommer sal jou in staat stel om die filterstellings te verander of om dit op ‘n latere stadium te verwyder.)
  4. Sleutel jou eie selfoonnommer in om boodskappe oor filterstellings te ontvang.
  5. Sleutel jou gekose PIN in.
  6. Om besonderhede te verander, skakel *101#.

Indien daar enige veranderings aan die stellings gemaak word, sal jy en die selfooon met beperkte toegang, ‘n SMS ontvang.

 

Cell C en Telkom Mobile:

Telkom Mobile en Cell C het egter nie ‘n tegniese oplossing om ouers te help om hul kinders teen toegang tot volwasse- of ander onwenslike inhoud te beskerm nie.

 

Volgens kenners, is die gepaste ouderdom om ‘n selfoon te kry, op 13 jaar. Indien u wél besluit om ‘n selfoon aan te skaf vir u kind, is die volgende uiters noodsaaklik:

 

  1. Gesels met u kind oor die verantwoordelike gebruik van ‘n selfoon – alle aspekte, bv. selfoon-etiket; huisreëls, die “digitale kontrak” wat u as gesin het, ens.
  2. Gesels met u kind oor die gevare van selfone. Daar is báíe leesstof hieroor.
  3. Geslagtelike voorligting móét in plek wees.
  4. Kinders ontvang dwarsdeur die nag boodskappe op hulle selfone. Geen kind moet met ‘n selfoon gaan slaap nie. Die selfone moet teen slapenstyd (20:00) by die ouers ingehandig word.
  5. Daar moet kontrole wees, ouers is geregtig om hul kinders se selfone gereeld te monitor. Weet wat is u kind se PIN-nommer en gaan gereeld deur u kind se foon. Al ontvang kinders nie ongewenste materiaal nie, is sosiale platforms baie keer ‘n geleentheid om ander kinders te boelie.
  6. Ouers behoort te verseker dat hulle weet wie hul kinders se vriende is en moet ook die kontakbesonderhede van die vriende se ouers hê.
  7. Sagtewareverskaffers bied ook filtrering en monitering van slimfone – wat tans baie gereeld deur tieners gebruik word om toegang tot die internet te verkry.
  8. Ouers moet kennis neem dat indien kinders naakfoto’s of foto’s van ‘n seksueel eksplisiete aard aanstuur, dit as ‘n kriminele oortreding beskou kan word (verspreiding van pornografie) en dat ouers ook aanspreeklik is.
  9. Internet:
    1. Tuisrekenaars moet in ‘n oop, sigbare deel in die huis wees, nie in die kind se slaapkamer nie;
    2. Gebruik sagteware om internetinligting te filtreer;
    3. Kinders moet nie onbeperkte toegang tot internet hê nie.

 

Ouers moet betrokke raak en oop kommunikasiekanale met hul kinders hê oor die gevare van sosiale media.

 

Ons almal is verslaaf aan die skerm, maar ons moet die kinders leer om ‘n balans te handhaaf tussen die skerm waarna hulle kyk en ander aktiwiteite, soos om kreatief te wees, te sosialiseer, buite te speel en hul eie verbeelding te gebruik.

 

Die probleem vandag is dat ons nie wil hê kinders moet verveeld wees nie, maar verveeld is eintlik die beste ding wat ‘n kind kan wees. Want dit dwing hulle om kreatief en verbeeldingryk te wees.

 

SKOKVERSLAG: SA kinders kan nie lees – gryp só self in.

SKOKVERSLAG: SA kinders kan nie lees – gryp só self in.

by | Jan 31, 2022 | Vir die ouers

SKOKVERSLAG: SA kinders kan nie lees – gryp só self in.

Deur Lindsay de Freitas | 5 Januarie 2018 | Uitgawe 11 Januarie 2018

Moenie druk op jou kind uitoefen om op ‘n meer gevorderde vlak te lees as waarmee hulle gemaklik is nie.

Volgens ‘n nuwe verslag kan amper 8 uit 10 gr. 4’s in SA nie behoorlik lees nie. Wat is die redes hiervoor, en wat kan ouers doen?

Die rapport het einde verlede jaar gekom en dit was skokkend en teleurstellend; trouens, ‘n volslae ramp.

Dis dalk ‘n skrale troos, maar dit was nie net jou bloedjie wat sleg gevaar het nie – ongelukkig het ‘n groot klomp van die land se leerders, onderwysers en onderrigmetodes nie die mas opgekom nie. Of dit is altans wat in ‘n nuwe verslag aangevoer word.

‘n Volle 78% van die gr. 4-leerders in Suid-Afrika kan nie behoorlik lees nie, wys die uitslag van die Progress in International Reading Literacy Study (Pirls) oor kinders se geletterdheidsvlakke wêreldwys. En om sout in die wonde te vryf het ons kinders die heel swakste gevaar van die 50 lande waar leerders se leesvermoë gemeet is.

Die toppresteerders was leerders van Singapoer, die Russiese Federasie en Noord-Ierland.

Toe navorsers aan die Universiteit van Pretoria se sentrum vir evaluering en assessering (Sea) die plaaslike toetse vir Pirls uitvoer, is elke kind beoordeel in die taal waarin hulle die gemaklikste is. Maar steeds kon byna agt uit 10 gr. 4-leerders nie verstaan wat hulle lees nie – as hulle hoegenaamd individuele woorde kon uitpluis.

  • As jy nie kan lees nie, gaan jou geleenthede op en ná skool beperk wees.

Die kommerwekkende uitslag het ‘n vurige debat onder plaaslike onderwyskenners ontketen oor die redes vir ons land se swak prestasie, maar oor een ding is almal dit eens: Dit is verpletterende nuus.

“Die vermoë om te lees is die sleutel tot akademiese en toekomstige sukses,” sê Celeste Combrinck, Sea se waarnemende direkteur.

“As jy nie kan lees nie, gaan jou geleenthede op en ná skool beperk wees,” verduidelik sy. Sommige kenners meen uit die skokkende uitslag blyk dit gr. R- tot gr. 3-onderwysers weet nie hoe om kinders te leer lees nie.

“Leesmetodes is wisselvallig of onvolgoende en die grondslagvaardighede word nie in die eerste skooljare behoorlik vasgelê nie,” verduidelik Melanie Hartgill, ‘n opvoedkundige sielkundige van Johannesburg.

“Daar is baie papegaaileerwerk, waar van die hele klas verwag word om dieselfde goed saam agter die onderwyser aan te herhaal, maar hulle kan nie onafhanklik lees nie.”

Erine Botha, ‘n leesteratpeut by ‘n Kaapstadse tak van die Tina Cowley-leessentrum, glo hierdie problem vat al lank voor die gr. 4-jaar pos.

“Daar word te veel op assessering gekonsentreer pleks van op die ontwikkeling van vaardighede en behoorlik onderrig, veral in gr. 1,” sê sy.

HOE WEET EK MY KIND IS OP KOERS?

Melanie raai ouers aan om te sog dat hul kinders die volgende geletterdheidsvlakke onder die knie het aan die einde van hul eerste skooljaar en teen die tyd dat hulle  gr. 4 bereik:

Graad R

Aan die einde van die jaar moet jou kind die basiese kleure ken, die alfabet kan opsê, die name en klanke van letters ken, hul eie naam in skrif herken, weet hoe om ‘n boek reg vas te hou, weet dat ‘n mens van links na regs lees en ‘n belangstelling in boeke toon.

  • Laat hulle hul naam op papier, ‘n bord, in die sand of met magnetiese letters skryf.
  • Lees vir en saam met jou kind.
  • Volg aan die begin die woorde met jou vinger sodat hulle verstaan hoe ‘n mens lees en dat wat jy sê verband hou met die letters op die blad.
  • Moedig hulle aan om oor prentjies in boeke te praat en vra hulle om te voorspel wat volgende in die storie gaan gebeur.

 

 Graad 4

Aan die einde van die jaar moet kinders selfversekerde, gevorderde lesers wees.

  • Hulle moet stamwoorde (oftewel woorde wat die basis vir ander woorde vorm, soos “slaap” in “verslaap”), konteksleidrade (soek leidrade in omliggende teks en foto’s in die storie) en woordeindes (algemene agtervoegsels soos ”-ing” in “bedoeling” en “-lik” in “wenslik”) kan gebruik om nuwe woorde uitte pluis.
  • Hulle moet ‘n uur lank op hul eie kan lees en skryf. Hulle moet ook al self ‘n woordeboek, ‘n ensiklopedie, die biblioteek en die internet kan raadpleeg.
  • Hulle moet die teks verstaan en ook die hoofpunte kan uitlig om die vir ‘n opstel of mondeling te gebruik.

 

HOE KAN OUERS INGRYP?

WENKE VIR BESIGE OUERS

Laat ouer broers of susters of ‘n grootouer vir jou kind lees.

  • Speel oudioboeke in die motor of tuis.
  • Lees elke aand ‘n boek saam met hulle.
  • Word lid van plaaslike biblioteek en laat hulle gereeld daar boeke uitneem.
  • Laat hulle by leesgroepe of -kringe in biblioteke aansluit.
  • Skryf jou kind vir ‘n professionele leesprogram in soos wat landwyd by die Tina Cowley-sentrum aangebied word, sê die leesteratpeut Erine Botha. Leesprogramme is ook in Afrikaans beskikbaar.

 

Ouers van gr. R-kinders moet hulle aanmoedig om oor prentjies in boeke te

praat en hulle vra om te voorspel wat volgende in die storie gaan gebreur.

 

LEER SPEEL-SPEEL LEES MET APPS

DIERETUINPRET

Gratis op Android Dié oulike app leer jou kind die alfabet en hoe om klanke en letters te herken. Kinders kan die storie self op die app lees of dit kan vir hulle voorgelees word.

Met kleurryke prente en prettige geluide bied die app vermaak vir kinders terwyl hulle leer lees.

 

LEES

Gratis op Android Die app leer kinders nie net op ‘n interessante manier lees nie; dit toets ook hoeveel hulle onthou van wat hulle gesien en of hulle verstaan wat hulle gelees het, moet hulle drie vrae daaroor beantwoord om na die volgende vlak te vorder.

 

SPEL PRET IN AFRIKAANS

Hierdie app het sowat 500 woorde wat volgens hul lengte in verskillende groepe verdeel is. Eers verskyn byvoorbeeld ‘n prentjie van ‘n kalf en dan kry die kind leidrade oor hoe om dit te spel. Ná elke groep woorde is ‘n verslag beskikbaar.Op iOS (R49.99) en Android (R29.99).

 

LEES SO SAAM MET JOU KIND

VOOR JULLE BEGIN LEES

  • Kies ‘n boek wat jy en jou kind albei sal geniet.
  • Kies stories met interessante karakters en goeie dialoog.
  • Skep ‘n ontspanne atmosfeer.

 

AS JY HARDOP LEES

  • Lees stadig en duidelik, maar natuurlik.
  • Skep atmosfeer deur die volume en toonhoogte van jou stem te verander.
  • Gebruik humor en lag by die snaakse dele.
  • Moedig vrae en besprekings aan. Deel persoonlike gedagtes oor die foto’s en storie.
  • Bied ekstra inligting en verduidelik sleutelkonsepte en nuwe woorde sonder om die storie te bederf.

 

 

NADAT JY VOORGELEES HET

  • Vra die kind ‘n paar vrae oor die storie. Doen dit gemoedelik.
  • Moedig die kind aan om vrae te vra.
  • Laat die kind die storie vir jou opsom.
  • Laat die storie aansluit by iets wat jou kind ervaar het.
  • Deel persoonlike voor- en afkeure en emosionele reaksies op die storie.

 

DIT IS TABOE:

  • Moenie lees ‘n taak maak waaraan elke dag ‘n vaste tyd afgestaan moet word nie.
  • Moenie jou kinders volgens hul leesvermoë oordeel en dit dan deur jou houding en gedrag aan hulle oordra nie.
  • Moenie druk op jou kind uitoefen om op ‘n meer gevorderde vlak te lees as waarmee hulle gemaklik is nie.
  • Moet nooit jou kind om koop om te lees nie.

 

SIG EN LEERPROBLEME

Kinders se oë moet getoets word voor hulle met gr. R begin en weer in gr. 1 en 2, is Melanie se raad. As dit nie by die skool gedoen word nie, moet ouers self hul kind se oë laat toets.

“Visuele probleme met lees gaan oor meer as bloot of die kind kan sien – hulle moet ‘n reël ook behoorlik met hul oë kan volg en skadeer.”

Vroeë tekens van disleksie kan al in gr. R bespeur word, sê Melanie, maar ‘n formele diagnose kan van gr. 2 af gemaak word as die kind nie op enige ingrypings goed gereageer het nie.

Só kan jy jou kind help om maats by die skool te maak.

Só kan jy jou kind help om maats by die skool te maak.

by | Aug 10, 2021 | Vir die ouers

Só kan jy jou kind help om maats by die skool te maak.

Wat doen ’n mens as jou skaam kind nou nie juis die klas se sosiale vlinder is nie?

Aan die begin van ’n nuwe jaar het ouers van veral jong kinders meer as genoeg aanpassings om hulle oor te kwel. Benewens die gewone akademie, sport, skooluniforms en nuwe roetine, kan jou voorskoolse en laerskoolkind se sosiale lewe jou ook slapelose nagte besorg.

Jy wil graag hê jou kind moet maats maak en nie ’n eensame eenkantbloedjie wees nie. Vriendskappe het inderdaad die potensiaal om ’n kind se geluk en selfvertroue op skool en later in hul lewe te maak of breek, meen kenners.

Ons het by kenners gaan uitvind wat ’n mens kan doen om jou kind by te staan as hulle sukkel om maats te maak.

HOEKOM IS VRIENDSKAPPE BELANGRIK?

Ons het ons lewe lank verbintenisse met ander mense nodig vir ons welstand, sê Naomi van Wyk, ’n kliniese sielkundige van Stellenbosch. “Vriendskappe gee kinders nie net vermaak en steun nie; dit skep ook vir hulle die geleentheid om te leer hoe jy betekenisvol met ander mense omgaan.”

’n Kind se portuurgroep is soos ’n spieël waarin hulle kan sien hoe ander hulle ervaar. Om deur die maats aanvaar te word, moet die kind dan sosiale vaardighede ontwikkel, sê Ilhaam Solomons, ’n kliniese sielkundige van Kaapstad.

“Die kind leer so om ongemaklike gevoelens te verwerk, asook hoe om te gee en neem – alles lewensvaardighede wat nodig is vir gesonde verhoudings in die toekoms,” sê sy.

HOE KAN JY JOU KIND HELP AS HULLE SUKKEL OM MAATS TE MAAK?

Alle vriendskappe begin by ’n vriendelike bekendstelling, sê Genevieve da Silva, ’n opvoedkundige sielkundige van Bellville; daarom moet jy jou kind leer hoe om mense te groet, oogkontak te maak, hulself voor te stel en die ander mens se naam te vra.

Dit klink dalk eenvoudig, maar vir sekere kinders is dié basiese dinge moeiliker as vir ander. Vra jou skaam kind of hulle graag iemand wil bevriend en moedig hulle aan om dié maatjie gereeld te groet, langs hulle in die klas te sit en te nooi om te kom speel.

Sê ook vir jou kind om die maat te vra waarvan hulle hou of wat hulle graag doen, want dalk deel hulle ’n belangstelling en kan hulle dinge saam doen.

“Vaardighede soos om belangstelling in ander te toon en hoe om iemand oor hul belangstellings, sport en troeteldiere uit te vra, is iets wat die gesin om die etenstafel kan oefen,” is die raad van Carina van Vuuren, opvoedkundige sielkundige van Johannesburg. As ’n kind sukkel om hulself in woorde uit te druk, kan dit ’n invloed op verhoudings hê.

Cara Blackie, ’n opvoedkundige sielkundige van Johannesburg, sê as jou kind sukkel om maats te maak, moet jy hul verbale vermoëns by ’n spraakterapeut laat toets. Indien hulle ’n probleem het, kan die terapeut dit behandel en ook oefeninge voorskryf wat julle by die huis kan doen.

Ouers moet ook geleenthede buite die skoolomgewing skep waar kinders kan maats maak. Benewens speel-afsprake kan jy jou kind aan sport of kultuur laat deelneem sodat hulle kinders met dieselfde belangstellings kan ontmoet.

WANNEER MOET JY BEKOMMERD RAAK?

As jou kind angstig en ongelukkig word oor skool toe gaan, moet jy ondersoek instel. Gesels met jou spruit, en sodra jy agterkom dis omdat hulle sukkel om maats te maak, is dit ’n goeie idee om met die onderwyseres te praat. Sy kan die situasie dophou en jou help planne maak, sê Ilhaam. “Praat met ander ma’s sodat jy steun kan kry sonder dat hulle inmeng.”

Wanneer jou kind psigosomatiese simptome soos ’n seer maag, naarheid of hoofpyn toon, is dit tyd om ’n kundige se hulp in te roep, meen Nicolette Liddell, ’n opvoedkundige sielkundige van Kaapstad. “Skoolwerk wat agteruitgaan, is ook dikwels ’n teken van ongelukkigheid.”

WAT MOET JY DOEN AS JOU KIND MET ’N MAAT BAKLEI?

Jy as ouer kan jou kind as’t ware emosioneel afrig om konflik te hanteer, sê Cizelle Louw, ’n kliniese sielkundige van Pretoria.

Sy stel voor jy doen dit in vyf stappe:

Let fyn op na jou kind, en vra wat pla. Op dié manier voel die kind jy as ouer sien hul ongelukkigheid raak en probeer help.

Help jou kind om name te gee vir al die emosies wat hulle voel – gevoelens soos woede, frustrasie, ongelukkigheid of alleenheid.

Normaliseer die emosies deur aan jou kind te verduidelik baie mense raak dikwels kwaad of voel so.

Stel ’n duidelike grens en verduidelik aan jou kind al is hulle soms hoe kwaad, moet niks of niemand seergemaak of beskadig word nie.

Help jou kind om ’n plan te maak om die konflik of die probleem op te los of die beste van ’n situasie te maak. Met ’n jonger kind moet jy leiding gee en by ’n ouer kind moet jy die kind uitlok om self aan idees te dink.

“Jy kan byvoorbeeld sê: ‘Ek verstaan jy is hartseer en kwaad omdat daardie maatjie jou geskop het, maar jy sal ook onthou dat mamma vir jou verduidelik het almal maak soms foute, selfs jy,’ ” stel Cizelle voor.

 

“Dan moet julle saam aan ’n plan dink wat jou kind kan laat beter voel, of aan wat hulle kan doen wanneer ’n maatjie hulle weer seermaak.

“Kinders moet ook leer die wêreld hanteer ons nie sagkens nie, dat spanning in sommige verhoudings kan inkom, dat almal nie altyd net lief en vriendelik is nie en dat dit in die haak is as maats foute maak omdat dit deel van die lewe en die mens se aard is,” sê

Cizelle. “En hoe gouer hulle dit besef, hoe beter.”

 

Speelafsprake: moets en moenies

Jy gaan eindelik vir jou alleenkind ’n speelmaat oornooi, maar is onseker oor ’n paar dinge. Die kenners gee ’n paar riglyne:

Nooi ek net een maatjie op ’n slag, of meer as een? Dit maak nie saak hoeveel jy nooi nie; laat jou kind self besluit.

Voor die tyd: Gesels met jou kind voor die maat opdaag en praat oor hoe hulle die maat belangrik kan laat voel, wat hulle wanneer kan aanbied, en dink saam aan speletjies vir wanneer hul eie idees opraak. Pak die spesiale speelgoed wat jou spruit nie bereid is om te deel nie, dan saam weg.

Moet ek toesig hou of die kinders alleen los? Bly in die nabyheid om seker te maak hulle is veilig, maar dit is beter om nie betrokke te raak nie.

Hulle lyk verveeld en opgeskeep met mekaar; moet ek ingryp? Jy moenie ál die speletjies voorstel nie. Onthou, kinders leer deur te speel. Los hulle solank jy kan, soms moet kinders verveeld wees sodat hulle hul eie kreatiwiteit kan gebruik.

Hulle stry; wanneer is dit wys om in te meng? Sodra die onenigheid in ’n slegsêery of afknouery ontaard.

Kan jy ’n sibbe of sibbes laat saamspeel? Dit hang van die individuele kinders af of jy ’n boetie en sussie laat saamspeel. Gee die een wat die maatjie genooi het die mag om te sê hulle wil eers ’n bietjie alleen speel, en help hulle die boodskap bevestig.

 

Help só jou kind om beter te lees.

Help só jou kind om beter te lees.

by | Mar 30, 2021 | Vir die ouers

Help so jou kind om beter te lees.

Dit kan baie oorweldigend vir ‘n ouer wees om te hoor: Hoe weet jy of jou kind op koers is, en hoe kan jy haar tuis help sodat sy ‘n beter leser kan word? Hier is raad.

Hoe weet ek my kind is op koers?

Melanie raai ouers aan om te sorg dat hul kinders die volgende geletterdheidsvlakke onder die knie het aan die einde van hul eerste skooljaar en teen die tyd dat hulle gr. 4 bereik:

Graad R

Aan die einde van die jaar moet jou kind die basiese kleure ken, die alfabet kan opsê, die name en klanke van letters ken, hul eie naam in skrif herken, weet hoe om ’n boek reg vas te hou, weet dat ‘n mens van links na regs lees en ‘n belangstelling in boeke toon.

Laat hulle hul naam op papier, ’n bord, in die sand of met magnetiese lettersskryf.

Lees vir en saam met jou kind. Volg aan die begin die woorde met jou vinger sodat hulle verstaan hoe ’n mens lees en dat wat jy sê verband hou met die lettersop die blad.

Moedig hulle aan om oor prentjies in boeke te praat en vra hulle om te voorspel wat volgende in die storie gaan gebeur.

Graad vier

Aan die einde van die jaar moet kinders selfversekerde, gevorderde leserswees.

Hulle moet stamwoorde (oftewel woorde wat die basis vir ander woorde vorm, soos “slaap’’ in “verslaap”), konteksleidrade (soek leidrade in omliggende teks en foto’s in die storie) en woordeindes (algemene agtervoegsels soos “-ing” in “bedoeling’’ en “-lik” in “wenslik’) kan gebruik om nuwe woorde uit te pluis.

Hulle moet ‘n uur lank op hul eie kan lees en skryf. Hulle moet ook al self ‘n woordeboek, ‘n ensiklopedie, die biblioteek en die internet kan raadpleeg.

Hulle moet die teks verstaan en ook diehoofpunte kan uitlig om dit vir ’n opstel of mondeling te gebruik.

Hoe kan ouers ingryp?

Nog voor kinders met gr. R begin, moet ’n mens elke dag vir hulle voorlees.  Van gr. 2 af moet hulle elke dag onafhanklik lees, maar iemand anders moet steeds vir hulle voorlees om hulle aan ‘n meer gevorderde woordeskat en konsepte bloot te stel, sê die opvoedkundige sielkundige Melanie Hartgill.

“Leesmetodes is wisselvallig of onvoldoende en die grondslagvaardighede word nie in die eerste skooljare behoorlik vasgelê nie,” verduidelik sy.

“Daar is baie papegaaileerwerk, waar van die hele klas verwag word om dieselfde goed saam agter die onderwyser aan te herhaal, maar hulle kan nie onafhanklik lees nie.”

Erine Botha, ‘n leesterapeut by ‘n Kaapstadse tak van die Tina Cowley-leessentrum, glo hierdie probleem vat al lank voor die gr. 4-jaar pos.

“Daar word te veel op assessering gekonsentreer pleks van op die ontwikkeling van vaardighede en behoorlike onderrig, veral in gr. 1,” sê sy.

Wenke vir besige ouers.

  • Laat ouer broers of susters of ‘n grootouer vir jou kind lees.
  • Speel oudioboeke in die motor of tuis.
  • Lees elke aand ‘n boek saam met hulle.
  • Word lid van plaaslike biblioteek en laat hulle gereeld daar boeke uitneem.
  • Laat hulle by leesgroepe of -kringe in biblioteke aansluit.
  • Skryf jou kind vir ’n professionele leesprogram in soos wat landwyd by die Tina Cowley-sentrum aangebied word, sê die leesterapeut Erine Botha. Leesprogramme is ook in Afrikaans beskikbaar.

Lees so saam met jou kind

Voor julle begin lees:

  • Kies ‘n boek wat jy en jou kind albei sal geniet.
  • Kies stories met interessante karakters en goeie dialoog.
  • Skep ‘n ontspanne atmosfeer.

As jy hardop lees:

  • Lees stadig en duidelik, maar natuurlik.
  • Skep atmosfeer deur die volume en toonhoogte van jou stem te verander.
  • Gebruik humor en lag by die snaakse dele.
  • Moedig vrae en besprekings aan.
  • Deel persoonlike gedagtes oor die foto’s en storie.
  • Bied ekstra inligting en verduidelik sleutelkonsepte en nuwe woorde sonder om die storie te bederf.

Nadat jy voorgelees het:

  • Vra die kind ‘n paar vrae oor die storie. Doen dit gemoedelik.
  • Moedig die kind aan om vrae te vra.
  • Laat die kind die storie vir jou opsom.
  • Laat die storie aansluit by iets wat jou kind ervaar het.
  • Deel persoonlike voor- en afkeure en emosionele reaksies op die storie.

Dit is taboe:

  • Moenie lees ‘n taak maak waaraan elke dag ‘n vaste tyd afgestaan moet word nie.
  • Moenie jou kinders volgens hul leesvermoë oordeel en dit dan deur jou houding en gedrag aan hulle oordra nie.
  • Moenie druk op jou kind uitoefen om op ‘n meer gevorderde vlak te lees as waarmee hulle gemaklik is nie.
  • Moet nooit jou kind omkoop om te lees nie.

Wat van sig en leerprobleme?

Kinders se oë moet getoets word voor hulle met gr. R begin en weer in gr. 1 en 2, is Melanie se raad. As dit nie by die skool gedoen word nie, moet ouers self hul kind se oë laat toets.

“Visuele probleme met lees gaan oor meer as bloot of die kind kan sien – hulle moet ’n reël ook behoorlik met hul oë kan volg en skandeer.”

Vroeë tekens van disleksie kan al in gr. R bespeur word, sê Melanie, maar ’n formele diagnose kan van gr. 2 af gemaak word as die kind nie op enige ingrypings goed gereageer het nie.

 

Netwerk 24